Europese Commissie opent diepgaand staatssteunonderzoek naar Vlaamse steun aan verenigingen voor grondbeheer

Bron: Persbericht Europese Commissie 20 juni 2024 

De Europese Commissie is op verzoek van de Vlaamse Vereniging voor Gelijkberechtiging Natuurbeheer (VVGN), na de weigering van de Vlaamse Overheid om tot een minnelijke oplossing van het geschil te komen, een diepgaand onderzoek gestart om na te gaan of de overheidssteun die tussen 2003 en 2018 is toegekend aan Vlaamse verenigingen voor landbeheer in overeenstemming is met de EU-staatssteunregels. 

Het onderzoek van de Commissie

Het onderzoek van de Europese Commissie werd opgestart op basis van een klacht van de VVGN, waarin wordt gesteld dat het Vlaamse Gewest en zijn gemeenten onrechtmatige staatssteun hebben verleend aan drie terreinbeherende natuurorganisaties, namelijk Natuurpunt Beheer, Limburgs Landschap en Vzw Durme, die natuurbeschermingsactiviteiten uitvoeren, alsook informatie- en educatieactiviteiten in verband met natuurbehoud en milieubescherming. De steun zou met name zijn verleend voor de aankoop van land dat tot natuurreservaat moet worden omgevormd en voor de kosten van de exploitatie van bezoekerscentra in die reservaten.

Uit het voorlopige onderzoek van de Europese Commissie is gebleken dat de Vlaamse steun werd verleend in de vorm van subsidies die tot 100% van de kosten van de aankoop van land en van de educatieve activiteiten in de bezoekerscentra dekten. Daarnaast voerden de verenigingen voor landbeheer bepaalde secundaire activiteiten uit, zoals de verkoop van hout, landpacht of de uitbating cafetaria's in de bezoekerscentra.

In dit stadium betwijfelt de Europese Commissie, op basis van haar voorlopige beoordeling, of de Vlaamse overheidssteun in overeenstemming is met de EU-staatssteunregels, reden waarom zij overging tot het openen van een formele onderzoeksprocedure.

Volgens de jurisprudentie van de EU-gerechtshoven kunnen natuurorganisaties beschouwd worden als ondernemingen die principieel vallen onder de Europese regels inzake staatssteun.  Enkel milieubeschermingsactiviteiten met een sociaal karakter of door de overheid gecontroleerde educatie- en voorlichtingsactiviteiten voor het grote publiek vormen geen economische activiteit en daarom wordt staatssteun voor deze activiteiten niet als staatssteun beschouwd.

Naast hun niet-economische kernactiviteiten kunnen marktdeelnemers ook betrokken zijn bij bepaalde nevenactiviteiten. Alleen die nevenactiviteiten die hetzelfde belang nastreven als en onlosmakelijk verbonden zijn met de hoofdactiviteiten, kunnen als niet-economisch worden beschouwd en worden dus niet als staatssteun in aanmerking genomen.

Daarom heeft de Europese Commissie besloten een diepgaand onderzoek in te stellen om na te gaan of de nevenactiviteiten van de verenigingen voor landbeheer staatssteun vormen. 

Het is nu wachten op de precieze inhoud van de beslissing van de Europese Commissie. Lidstaten en derden, zoals de VVGN, zullen dan in de mogelijkheid gesteld worden om opmerkingen te formuleren op de  beslissing van de Europese Commissie om de formele onderzoeksprocedure op te starten.

Er is dus gerede hoop dat de klacht van VVGN zal leiden tot een veroordeling van de sinds jaren verleende staatssteun aan de drie terreinbeherende natuurorganisaties die het privaat natuurbeheer fel bemoeilijken.